“ Mấy con chim nhại chẳng làm điều gì khác ngoài đem tiếng hót đến cho ta thưởng thức. Chúng không phá phách vườn tược của người, không làm tổ trong kho bẹ ngô, chúng không làm một điều gì khác ngoại trừ hót từ con tim của chúng cho chúng ta nghe. Điều đó lý giải tại sao giết con chim nhại là một tội ác.”
Chim nhại thực tế là loài chim có khả năng bắt chước hay nhại lại những loài chim khác. Trong tác phẩm, hình ảnh con chim nhại biểu tượng cho sự ngây thơ trong sáng và vô tội trước những cái xấu xa đen tối của một xã hội khinh miệt da màu, sự phân biệt giai cấp.
Có lẽ vì là một trong những tác phẩm kinh điển trong nền văn học Mỹ, nội dung lại viết về sự phân biệt chủng tộc mạnh mẽ, nên lúc đầu tôi đã sợ cuốn sách khá khó nhằn và tràn ngập những tư tưởng chính trị nặng nề. Nhưng trái ngược, không dùng những từ đao to búa lớn, không có những cuộc chiến lớn lao về tư tưởng giai cấp, da màu, tất cả được tái hiện nhẹ nhàng qua lời kể của nhân vật chính. Mặc dù vậy, sự ảnh hưởng và thông điệp của tiểu thuyết không dừng lại ở việc lên án mà còn là tình người, sự giằng xe lương tâm của con người trước xã hội, và một niềm tin mạnh mẽ của những người dân mỹ về một cuộc sống tươi sáng hơn.
Lấy bối cảnh tại thị trấn Maycomb, miền Nam nước Mỹ, cuốn sách viết về nạn phân biệt chủng tộc đang là vấn đề gây nhức nhối những năm 1960. Nội dung cuốn sách xoay quanh cuộc sống thường ngày của gia đình người da trắng nhà Finch, bố Atticus- một luật sư, cậu con trai Jem và con gái- Scout. Biến cố xảy ra khi ông bố Atticus bảo vệ cho một người da đen – Tom Robinson bị buộc tội cưỡng hiếp một cô gái da trắng. Điều mà được cho là một điều không thể chấp nhận được tại nước Mỹ lúc bấy giờ.
Những góc nhìn qua con mắt của trẻ thơ
Dưới góc nhìn của Scout, một bé gái sáu tuổi, những mùa hè đầy ắp những câu hỏi và sự băn khoăn trước những điều xảy ra trong cuộc sống ở trường cũng như ở nhà. Tại sao hàng xóm Boo Radly không bao giờ ra khỏi nhà?, Tại sao cô giáo bắt bẻ việc Scout học đọc trước ở nhà là không nên? Hay tại sao anh Jem lại trở nên khó hiểu ở tuổi 12? Scout dường như với suy nghĩ của một đứa trẻ, cô chưa hoàn toàn hiểu và nên hiểu những điều tốt xấu, những chuyện nào nên hay không nên làm.
Cùng với Jem và người bạn hàng xóm- Dill, chúng đã trải qua những mùa hè đầy sôi nổi, những trò nghịch ngợm hiếu kì và những thay đổi tất yếu qua năm tháng. Mỗi mùa hè qua đi, chúng lại được học thêm về cách sống và nhìn nhận mọi sự việc thông qua những bài học giáo dục của bố Atticus.
Atticus- luật sư biện hộ tài giỏi hay khả năng giáo dục con trẻ tuyệt vời
Nhân vật mà tôi yêu thích nhất chính là bố Atticus, ông được cho là tác giả đã lấy nguyên gốc từ hình ảnh người cha luật sư của bà. Ông thể hiện một luật sư điềm tĩnh và mạnh mẽ khi một mình đứng lên bảo vệ cho một người da đen bị buộc tội cưỡng hiếp một phụ nữ da trắng. Phân đoạn hồi hộp và cuốn hút của cuốn sách chắc chắn là cảnh Atticus đưa ra những luận chứng và câu hỏi bình tĩnh nhưng sắc sảo đối với nhân chứng. Dường như Atticus là tia sáng le lói nhỏ nhoi trước một màn đêm dày đặc những định kiến và ánh mắt dè bỉu của đám đông. Ông không chỉ chiến đấu cho những người da đen nữa, mà cho chính ông, hơn cả là cho những đứa con của mình, hy vọng đây sẽ là một bước thang lớn trong suy nghĩ và hành động của Jem và Scout sau này.
Có lẽ, bạn đọc sẽ nói rất nhiều về việc phân biệt chủng tộc hay giai cấp, nhưng với tôi, đọng lại sâu sắc nhất có lẽ là hình ảnh bố Atticus ôm Scout vào lòng mỗi khi cô gặp rắc rối hay phàn nàn, dù chỉ là chuyện nhỏ nhặt thôi. Scout may mắn khi được sống trong sự giáo dục tuyệt vời của một ông bố tâm lý và nhẫn nại. Qua mỗi sự việc xảy ra trong cuộc sống, ông luôn đánh giá mọi việc một cách khách quan và luôn hướng cho những đứa trẻ đặt mình vào hoàn cảnh của người khác. “ Ta không bao giờ thực sự biết một người chừng nào ta chưa ở vào địa vị của họ”.
Atticus đã nhắn nhủ với cô con gái của mình rằng: “ Khi con lớn hơn, con sẽ thấy người Da trắng lừa đảo người Da đen mỗi ngày trong cuộc đời con, nhưng hãy để bố nói con nghe điều này và đừng quên: bất cứ khi nào một người da trắng làm điều đó với người Da đen, bất kể anh ta là ai, anh ta giàu có cỡ nào, hoặc anh ta xuất thân từ một gia đình danh giá ra sao, thì người Da trắng đó vẫn là thứ rác rưởi.” Những lời nói nhẹ nhàng chân thành đã ảnh hưởng sâu sắc đến tính cách và cách làm người của Scout trong bước đường trưởng thành. Đối với tôi, bố Atticus có là luật sư với những lí lẽ gai góc đi chăng nữa, khi đứng trước con trẻ, ông giống như quan tòa đưa ra những phán quyết đầy nhân ái, trìu mến và luôn khách quan.
-
Ảnh: Đồi táo gai
Lương tâm của một người cũng chỉ là sự tương đối
Đó là cô giáo của Scout lên mực dạy dỗ lên án về sự ác độc của Hitler đối với người Do thái lại ngay trước mặt suy nghĩ và thẳng thừng buông lời tồi tệ tới những người Da đen trên thị trấn nơi mình ở. Đó là một cô gái da trắng Mayella miệng gạ tình với Robinson lại không hề xấu hổ trơ tráo cáo buộc anh hãm hiếp cô và gọi anh là thứ mọi rợ. Đó là một ông bố Ewel đánh đập bạo hành con gái mình lại mạnh miệng vu khống Robinson như một lẽ đương nhiên, bởi anh ta là người Da đen.
“ Bố Atticus đã sử dụng mọi công cụ sẵn có cho người tự do để cứu Robinson, nhưng trong tòa án bí mật của trái tim con người, bố Atticus không có cơ hội. Tom đã chết kể từ lúc Mayella Ewell mở miệng gào lên..”
Mặc dù bố Atticus không thể chiến đấu tới phút cuối cùng cùng Robinson, nhưng ông đã thắng trong lòng tất cả mọi người. Robinson đã không còn chút niềm hy vọng nào trước một xã hội mà chỉ có những kẻ da trắng mới có quyền đúng. Anh hoang mang và mông lung chạy tìm đường thoát thân thay vì chờ đợi quan tòa mà cơ hội thắng kiện quá mong manh. Nhưng có lẽ Robinson cũng không biết rằng có những người da trắng bé nhỏ khác cũng đang ngầm ủng hộ anh và tin anh vô tội. Bởi lương tâm con người là điều mà không có luật nào có thể phán xử nổi.
Tôi đã suy nghĩ rất nhiều về hai từ “mọi rợ” xuất hiện liên tục trong sách, chúng vừa bẩn thỉu vừa hèn hạ. Chúng ta đều là người, đều có quyền bình đẳng và mưu cầu hạnh phúc như nhau. Chẳng phải vì màu da, cũng chẳng phải vì nguồn gốc, sắc tộc mà thay đổi được việc rằng chúng ta đều là người. “Giết con chim nhại” đã đi xa hơn về nạn phân biệt chủng tộc, đó là sự bình đẳng giữa người và người, là cách giáo dục trẻ em tôn trọng và đối xử tới những người xung quanh, là sự đấu tranh và không từ bỏ hy vọng.
Tác giả: Đồi táo gai
Bạn có thể tham khảo đặt mua tại đây:
