Ông già và biển cả – Ernest Hemingway – Phong cách tảng băng trôi, lost generation và beat generation
Ernest Hemingway là một nhà văn và nhà báo nổi tiếng, đã trải qua hai cuộc chiến tranh thế giới, đoạt giải Nobel văn chương năm 1954, có ảnh hưởng lên các tác phẩm văn học của thế kỷ XX. Một đoạn trích “Ông già và biển cả” được đưa vào chương trình học nên chắc độc giả Việt Nam không còn xa lạ gì với cái tên của tác giả. Dưới đây là cảm nhận cá nhân của mình sau khi đọc truyện ngắn này.
Tóm tắt nội dung chính: Cuộc đánh cá của ông lão Santiago, từ ven Cuba (gần thành phố Havana) qua biển Miami và Sargasso (biển quỷ – không có bờ). Ông bắt được con cá kiếm khổng lồ trên vùng biển gọi là “Giếng lớn” sau gần ba ngày cố gắng, buộc vào thuyền kéo về nhưng sau ba đợt bị cá mập tấn công rỉa hết thì chỉ còn bộ xương.
Kỹ thuật viết “tảng băng trôi”
Đây là kỹ thuật do Hemingway đặt ra và cũng là phong cách tiêu biểu trong truyện ngắn này. Tảng băng trôi có 1 phần nổi và 7 phần chìm, cái tác giả viết ra chỉ là 1 phần nổi, nhưng dựa vào đó người đọc hiểu được 7 phần chìm kia. Đối với truyện này thì là cuộc chiến gay cấn giữa người và cá mà qua đó thể hiện ý chí mạnh mẽ, đức tính kiên nhẫn và số phận của con người, “con người có thể bị tiêu diệt nhưng không thể bị đánh bại”, ngoài ra là sự hùng vỹ của thiên nhiên.
Tiếng nói của “thế hệ lạc lối” và “thế hệ beat”
Nếu bạn hay đọc sách của Hemingway sẽ biết tác phẩm tiêu biểu cho “thế hệ lạc lối” của ông là “Mặt trời vẫn mọc”. Nhưng với truyện ngắn này mình nghĩ độc giả cũng cảm nhận được cái sự mất phương hướng, nay đây mai đó, hoang mang trăn trở của con người và ảnh hưởng của cuộc chiến tranh mà chính tác giả tham gia. Ông lão thắng con cá phải chăng cũng giống như bên thắng cuộc, mới nhìn thì có vẻ thành công, huy hoàng nhưng sau đó lại phải đối mặt với những vấn đề khác, rồi trở về cũng chẳng được gì mà con người thì mệt mỏi và đau khổ. Còn cái giấc mơ về những con sư tử, về quần đảo Carnaria của ông lão là giấc mơ Mỹ sắp sửa lụi tàn?
Thật kì lạ là dù Hemingway là nhà văn tiêu biểu của thế hệ lạc lối nhưng mình lại cảm thấy truyện “Ông già và biển cả” phảng phất không khí của tác phẩm thế hệ beat. Truyện này giống như hư cấu dựa trên câu chuyện thật mà tác giả đã trải qua vậy (ông tham gia hàng ngũ hải quân trong chiến tranh thế giới thứ hai – truyện được viết năm 1951 và xuất bản năm 1952). Và cái nó khắc họa là bức tranh hiện thực về số phận con người với những trải nghiệm mạnh mẽ. (Nhà văn tiêu biểu của thế hệ beat là Kerouac – tác giả “Trên đường” – cũng được ảnh hưởng từ Hemingway).
Nhìn chung, trên đây là cảm nhận của mình về “Ông già và biển cả”. Truyện hay, ý nghĩa và đem lại nhiều suy ngẫm cho độc giả. Mặc dù đã đọc một lần từ lâu lắm rồi nhưng đến bây giờ đọc lại mình vẫn thấy hấp dẫn.
Blue Cat